Τι ονομάζουμε άνοια; Είναι το ίδιο με το Alzheimer;
Άνοια ονομάζουμε μια παθολογική κατάσταση έκπτωσης των ανώτερων γνωστικών λειτουργιών όπως είναι η μνήμη, η προσοχή, η κρίση, η ανάγνωση, οι εκτελεστικές λειτουργίες, οι οπτικοχωρικές ικανότητες κι η γλώσσα. Η άνοια έχει σαν αποτέλεσμα την σταδιακή έκπτωση της λειτουργικότητας των ατόμων.
Η άνοια μπορεί να έχει πολλές αιτίες και να προέρχεται από διαφορετικές παθολογίες. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ποια αιτία είναι αυτή που οδήγησε στην άνοια προκειμένου να προσδιοριστεί το σχέδιο θεραπείας, τα ελλείμματα του ασθενούς αλλά και η πορεία της νόσου.
Η άνοια δεν είναι ταυτόσημη με το Alzheimer παρόλο που συνηθίζουμε να λέμε «αυτός πάσχει από Alzheimer» για να εννοήσουμε ότι έχει άνοια. Η άνοια είναι το αποτέλεσμα διάφορων νόσων, μία από τις οποίες είναι και η νόσος Alzheimer.
Τι είναι το Αlzheimer;
Το Alzheimer είναι μία νευροεκφυλιστική νόσος η οποία αποτελεί την πιο συχνή αιτία για εμφάνιση άνοιας.
Συγκεκριμένα (60 % του συνόλου) από την οποία πάσχουν 160.000 άνθρωποι στην Ελλάδα, 7.300.000 στην Ευρώπη και 35.000.000 σ’ όλο τον κόσμο.
Εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, σπάνια σε ηλικίες 50-65, ενώ είναι πολύ σπάνια σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών.
Ποιες άλλες μορφές άνοιας έχουμε;
Εκτός από την άνοια της νόσου Αλτσχάιμερ, που είναι η συχνότερη, υπάρχουν και άνοιες από άλλα παθολογικά αίτια. Οι συνηθέστερες είναι:
- Η αγγειακή άνοια
Είναι η δεύτερη σε συχνότητα μορφή άνοιας και έχει ως αιτία τα έμφρακτα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου.
- Η άνοια σωματιδίων Lewy
Διαγιγνώσκεται σχετικά δύσκολα και χαρακτηριστικό της αποτελεί η ύπαρξη οπτικών ψευδαισθήσεων, τα κινητικά συμπτώματα και η εναλλαγή στις γνωστικές επιδόσεις.
- Η άνοια Parkinson
Αυτού του τύπου η άνοια έρχεται ως αποτέλεσμα της νόσου Πάρκινσον.
- Η μετωποκροταφική άνοια
οι πάσχοντες από μετωποκροταφική άνοια εμφανίζουν μεταβολές στη συμπεριφορά και στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Εχουν τεράστια δυσκολία επαφής και επικοινωνίας με άτομα του στενού τους περιβάλλοντος, δεν μπορούν να αντιληφθούν κάποια μηνύματα που στέλνει ο κοινωνικός περίγυρος, δεν συμπάσχουν με τους γύρω τους και γενικότερα η κρίση τους και οι επιλογές τους είναι εσφαλμένες. Είναι πιο ευάλωτοι, πέφτουν θύματα απάτης.
Ποια είναι τα πρώτα σημάδια;
Ανάλογα με τη νόσο τα πρώτα σημάδια διαφέρουν. Γενικά αυτό που ωθεί τους ίδιους τους ασθενείς ή τους συγγενείς τους στο να επισκεφτούν κάποιον ειδικό είναι μια έκδηλη μεταβολή των γνωστικών λειτουργιών, της προσωπικότητας ή της κινητικότητάς τους.
Όσον αφορά στο Αλτσχάιμερ, η νόσος ξεκινά συνήθως με μια έκπτωση της μνήμης και κυρίως της βραχύχρονης. Δηλαδή ενώ ο ασθενής θυμάται πολύ καλά το παρελθόν ξεχνά συχνά τι είπε μόλις πριν λίγο.
Η διαταραχή στο προσανατολισμό είναι επίσης συνήθης.
Προβλήματα στον λόγο όπως αδυναμία εύρεσης της κατάλληλης λέξης, αλλαγή στην ευκολία του λόγου, εγκατάλειψη δραστηριοτήτων όπως η ανάγνωση εφημερίδας.
Επίσης δυσκολίες εντοπίζονται στην αφηρημένη σκέψη, στην χρονική οργάνωση και την ανάληψη πρωτοβουλίας.
Οι προαναφερθείσες δυσκολίες εντοπίζονται μετά τη διενέργεια της νευροψυχολογικής αξιολόγησης, την εφαρμογή δηλαδή κάποιων τεστ μνήμης, προσοχής και άλλων γνωστικών λειτουργιών που μπορούν να δείξουν ποιο είναι το επίπεδο του ερωτώμενου σε σχέση με ανθρώπους ίδιας ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου με τον ίδιο.
Πρέπει εδώ ν’ αναφερθεί η ύπαρξη ενός προκλινικού σταδίου της νόσου, το οποίο είναι ασυμπτωματικό και στο οποίο δεν μπορεί να τεθεί διάγνωση.
Εκτός από τα φάρμακα τι άλλο μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τον ασθενή και το περιβάλλον του;
Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή, οι ασθενείς και το περιβάλλον τους μπορούν να επωφεληθούν και από μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν στην βοήθεια του ασθενούς με έναν πιο σφαιρικό τρόπο, επιστρατεύοντας τις υγιείς δυνάμεις του, τροποποιώντας το περιβάλλον του και στηρίζοντας τους ανθρώπους που τον φροντίζουν.
- Παρεμβάσεις που στοχεύουν στη γνωστική λειτουργία
Αυτού του τύπου οι παρεμβάσεις έχουν ως στόχο την γνωστική διέγερση, τον προσανατολισμό στην πραγματικότητα και την αποκατάσταση.
- Παρεμβάσεις που στοχεύουν στο συναίσθημα
Θεραπείες αναπόλησης, όπου ο ασθενής καλείται να θυμηθεί και να περιγράψει γεγονότα της ζωής του με μια συγκεκριμένη θεματική πχ : «ο γάμος μου»
- Ψυχοθεραπείες με στόχο την επίλυση προβλημάτων και τη δουλειά με τα συναισθήματα.
Παρεμβάσεις που στοχεύουν στο περιβάλλον, με σκοπό να διευκολύνει τον ασθενή στην καθημερινότητά του
Θεραπείες σχετικές με τις αισθήσεις.
Θεραπείες σχετικές με το περιβάλλον και τους φροντιστές.
- Παρεμβάσεις που στοχεύουν στους φροντιστές
Ψυχοεκπαίδευση, τεχνικές επίλυσης προβλημάτων, στήριξη φροντιστών. Οι φροντιστές αποτελούν τις περισσότερες φορές τον αφανή ασθενή καθώς υποφέρουν σιωπηλά και φορτίζονται έντονα από τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της καθημερινής φροντίδας ενός ανοϊκού ασθενή. Τελευταία, η επιστημονική κοινότητα δίνει ιδιαίτερο βάρος στο «φορτίο των φροντιστών»
Ο συνδυασμός παρέμβασης στον ασθενή και τους φροντιστές δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Image courtesy of smarnad at FreeDigitalPhotos.net